Πέμπτη 26 Δεκεμβρίου 2013

Η ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΜΑΡΙΑ Παναγιώτη Νέλλα


web statistics



Στήν ρθόδοξη προοπτική  γία Γραφή εναι  πυρήνας καί ταυτόχρονα  πρώτη νάπτυξη τς Παραδόσεως τς κκλησίαςποκάλυψηπού εναι  σαρκωθείς Λόγος το Θεοδόθηκε βέβαια μιά γιά πάντα στήν νθρωπότητα πί "Καίσαρος Αγούστου" (Λουκ. 2, 1) "ν μέραις ρώδου το Βασιλέως" (Ματθ. 2, 1) καί κενοι πού τήν εδαν "τος φθαλμος ατνκαί τήν κουσαν καί "ψηλάφησαντας χερσίν ατν" (Α´ ω. 1, 1) τήν κατέγραψαν στά βιβλια τς Καινς Διαθήκης Εαγγελιστής ωάννης μως γράφει τι "στι καίλλα πολλά ποίησεν  ησοςτιναἐάν γράφηται καθν οδατό ομαι τόν κόσμον χωρσαι τά γραφόμενα βιβλία" (21, 25). Καί Εαγγελιστής Λουκς βεβαιώνει τι  Παρθένος - καί μαζί μ'ατή  πρώτη κοινότης κκλησία - "συνετήρει ... τατα συμβάλλουσα ν τκαρδίᾳ ατς" (2 19· 2, 51)... τσι στήν ρθοδοξία  Αγία Γραφή καί  Παράδοση εναι στενότατα νωμένες καί κατανοονται καί ο δυόμαζί στή θεία Λειτουργίαπου γίνεται  "νάμνησηπου  σαρκωθείς Λόγος γίνεται στήν κάθε ποχή σύγχρονος.
τσι  ρθόδοξη καθολική κκλησία "παρέλαβε "καί "διατηρε(Λουκ. 2, 51) τήν Παρθένο στό κέντρο τς λατρείας τηςπωςκριβς  "γαπημένος" , τήν "παρέλαβεσάν τι πιό πολύτιμο πρχε μετά τόν ησοες τά δια(ω. 19, 27) - πού εναι ντίστοιχο μέτό "ν τος κόλποις" (ωαν. 13, 23) -καί πως ο Μαθηταί "προσκαρτεροντες μοθυμαδόν τ προσευχτήν εχαν στό κέντρο τς συνάξεώςτους (Πράξ. 1, 14). Ατός εναι  λόγος γιά τόν ποο τό "μυστήριο" "τς Παρθένου εναι στήν ρθοδοξία "μυστήριολειτουργικό καί γι'ατό μόνο μέσ τς λατρείας εναι δυνατόν νά διακρίνουμε τό πλθος τν χωρίων τς Παλαις καί τς Καινς Διαθήκης πούναφέρονται σ'Ατή.
Ο Εαγγελισταί γράφουν πράγματι στά ερά βιβλία ,τι εναι παραίτητο γιά τήν "σφάλεια τν λόγωντς κατηχήσεως (Λουκ.1, 4) καί φήνουν τά πόλοιπα νά τά ζ  κκλησία στή Λειτουργία της. κενο πού τούς πασχολε εναι νά παρουσιάσουν τό Χριστό, νά καταστήσουν δηλαδή σαφή τήν Οκονομία τς Σωτηρίας. Εναι δέ χαρακτηριστικό πώς ,τι σχετικό μέ τή Οκονομία τς Σωτηρίαςναφέρεται στήν Παρθένο, τό σημειώνουν μέ διαίτερη πιμονήτσι πογραμμίζουν τό γεγονός τι  Μαρία κατάγεται "ξ οκου Δαυΐδ" (Λουκ. 1, 27), τι νακεφαλαιώνει δηλαδή στό πρόσωπό της τήν Π. Διαθήκη, τι εναι Παρθένος καί γενν κατά τρόπο παρθενικό "κ Πνεύματος γίου" (Λουκ. 1, 28 -35), τι εναι παροσα χι μόνο στήν ρχή τς δημοσίας δράσεως το ησοπου λαμβάνει μάλιστανεργό μέρος (ω. 2, 1-11), λλά καί στό τέλος (ω. 19, 25-28), καί τι παρευρίσκεται στήν Πεντηκοστή, πού εναι  σύσταση καί φανέρωση τς κκλησίας (Πράξ. 1, 14 · 2, 1). Πέρα μως πό ατούς τούς κεντρικούς σταθμούς πάρχουν χίλιες δύο λλες λιγώτερο περισσότερο σαφες κφράσεις πού προσφέρουν μία, ν χι πλήρη, πάντως μως παρκή βιβλική εκόνα τς Θεομήτορος. ρκε νάπενθυμίσουμε τήν δή της "Μεγαλύνει  ψυχή μουν τόν Κύριο" (Λουκ. 1, 46-55), πού εναι  φαρμογή στό πρόσωπο τς Παρθένου τν βασικωτέρων προφητειν τς Π. Διαθήκης καί - γιά νά περιορισθομε στήν ρχή καί στό τέλος - τό διαίτερα κφραστικό ΙΒ´ κεφ. τςποκαλύψεως, πως τό "μέγα σημεον ν τ οραν",  "περιβεβλημένητόν λιον γυνή", εναι κριβς κείνη  ποια "τεκεν υἱόν ρρενα,ς μέλλει ποιμαίνειν πάντα τά θνη ν ῥάβδ σιδηρ", στ. (1 6). Στήν δια γραμμή εκολα  ρθόδοξος μελετητής καταλαβαίνει τι Μαρία εναι  γυνή κείνη, τό σπέρμα τς ποίας συνέτριψε τήν κεφαλην το "ρχεκάκου φεως" τς Γενέσεως (3, 15), τι Ατή εναι ληθινή "Κιβωτός τς Διαθήκης" (ξ. 25, 9 κ. ξ),  "Πύλη  κατά νατολάς  κεκλεισμένη" , (εζ. 44, 1),  "Ράβδος αρών  βλαστήσασα"(ριθμ. 17, 23), μέ μιά λέξη  νακεφαλαίωση τς ερς στορίας,  πραγμάτωση τν "τύπων" καί τν "σκιν" τς Π. Διαθήκης.
Γι' ατόν κριβς τόν λόγο ο ρθόδοξοι δέν δέχονται πώς δέν πάρχουν παρκ περί Παρθένου βιβλικά δεδομένα,πργμα πούπως μολογε  ντικειμενικώτερος μελετητής τς θεομητορικς θεολογίας στή Δύση Rene Laurentin, δέχθηκαν μέ περβολική εκολία Προτεστάντες καί Καθολικοί στόν ΙΣΤ´ αἰώνα καί ο μέν ρνήθηκαν κάθε ελάβεια πρός τήν Παρθένο, ο δέ δημιούργησαν μιά περίΠάρθένου Θεολογία "παραβιβλική".
Στή συνέχεια θά δομε πς  κκλησία πογράμμιζε τίς ποικίλες πόψεις τς σημασίας τς Θεομήτορος καί πς πλεκε, πλουσιώτερο καθε φορά, τόν μνο της.
Πρτος σταθμός εναιναμφισβήτητα  γ. Ερηναος (202; μ.Χ.), το ποίου  μαρτυρία εναι πολύτιμη χι μόνο γιατί πικυρώνει τόν γιο γνάτιο ντιοχείας καί τόν ουστνο  γιατί γνώρισε προσωπικά τόν Πολύκαρπο Σμύρνης, σύγχρονο το Εαγγελιστο ωάννη,λλά κυρίως γιά τή θεολογική σημασία της.
 γιος Ερηναος εναι πράγματι  πρτο  ποος νέπτυξε σέ βάθος τήν ντίθεση Εα - Μαρία καί τόνισε τι πως νυπακοή τς μις φερε στόν κόσμο τό θάνατο, τσι  πακοή τς λλης χάρισε στήν νθρωπότητα τή ζωή διος νοιξε πίσης τόδρόμο στόν κεφαλαιώδη παραλληλισμό Μαρία - κκλησία μέ τή διατύπωση τι  Μαρία εναι  Παρθέος γ πό τήν ποία  Θεός πρε το σμα το Νέου δάμ ("να μή λλη πλάσις γένηται μηδέ λλο τό σζόμενον, λλ' ατός κενος νακεφαλαιωθ, τηρουμένης τςμοιότητος") καί μέ τήν κφραση τι  Παρθέντος εναι " ατία τς σωτηρίας γιά λόκληρο τό νθρώπινο γένος".
 τρίτος αἰώνας χαρακτηρίζεται πό τίς μαρτυρίες το Κλήμεντος λεξανδρείας (215), Τερυλιανο (μετά τό 220) καί ριγένους (253), ο ποοι, εναι κατηγορηματικοί στό χαρακτηρισμό τς Μαρίας σάν Παρθένου μητέρας το ησοειπαρθένου καί παναρέτου.
κολουθον ο Πατέρες το Δ´ αἰῶνος,  Μ. Βασίλειος,  Γρηγόριος  Θεολόγος καί διαίτερα  γ. ωάννης  Χρυσόστομος, πούτονίζουν μέ πιμονή τόσο τήν γιότητα τς Παρθένου, σο καί κυρίως τόν κεντρικό ρόλο της στήν Οκονομία τς Σωτηρίας.
Τό θεμέλιο μως τς θεομητορικς θεολογίας τοποθετήθηκε τό 431 στήν Γ´ Οκουμενική Σύνοδο,  ποία πικυρώνοντας τίςπόψεις το γίου Κυρίλλου λεξανδρείας νόμασε τή Μαρία "Θεοτόκο". Εναι γνωστό τι  περιεκτικώτατος ατός ρος ψώθηκε σέδόγμα τόν καιρό τς διαμάχης τς ρθοδοξίας, μέ τήν αρεση το Νεστοριανισμο Καθολική κκλησία, πού νοιωσε νά διακυβεύεται μέ τήν διδασκαλία το Νεστορίου  δια  σωτηρία (ν πράγματι δέν νώθηκε πλήρως  Θεός μέ τόν νθρωπο, πς εναι δυνατόν νά τόν σώση;) πέμεινε στήν πλήρη καί σύγχυτη ν Χριστ νωση Θεο καί νθρώπου τόσο, στε νά νομάση τή Μητέρα το ησο χι πλς "χριστοτόκο", πως θελε  Νεστόριος, λλά ληθινά καί πραγματικά "Θ ε ο τ ό κ ο". "Τό παιδίον Θεός καί πς ο θεοτόκος  τίκτουσα;"Καί: "Ε τις ο θεοτόκον μολογε τήν γίαν Παρθένον, χωρίς στιν τς Θεότητος". Ατή εναι  βάση στήν ποία θά στηριχθον ργότερα ο βυζαντινοί καί, θεμελιώνοντας λόκληρο σχεδόν τόν πολιτισμό τους πάνω στήν πρός τήν Θεομήτορα ελάβεια, θά τήν νακηρύξουνχι πλς "πέρμαχον Στρατηγόν" καί "Σκέπην" τς Βασιλεύουσας, λλά καί σταθεράν "τς πίστεως γκυραν". Γιατί κριβς "τοτο τόνομα - θά γράψη στό γκόλπιο τς "ρθοδόξου Πίστεως"  Δαμασκηνός - παν τό μυστήριον τς οκονομίας συνίστησιν"!
 σύγχρονος νθρωπος ασθάνεται ρίγος, ταν μέσα στήν κκλησία συνειδητοποιε τι  γάπη το Θεο γιά τόν νθρωπο δέν εναι πλός οκτος  λεημοσύνη, λλά "φιλανθρωπία", ληθινή δηλαδή καί πραγματική "φ ι λ ί α" (ωάν. 15, 14).  Θεός δωσε πράγματι στήν Παρθένο - καρπό τν κτισμάτων, φανέρωση τς νθρωπίνης φύσεως - νά γίνη, Ατή προσωπικά καί μέσα σ' Ατή νθρώπινη φύση, "θ ε ο τ ό κ ο ς"! Καμμιά αρεση δέν μπορε ποτέ νά εναι τόσο τολμηρήσο  λήθεια. Καί καμμιά καταδίκη τοαρετικο νθρωποκεντρικο "ομανισμο" το ΙΔ´ καί Κ´ αἰώνα δέν μπορε νά εναι τόσο ριζική καί πόλυτη, σο ατή  περί νθρώπου καί εκόνος το Θεο νθρωπίνης φύσεως "θεοτόκου", βιβλική καί πατερική λήθεια!

(πόσπασμα πό τήν εσαγωγή στό βιβλίο Νικολάου Καβάσιλα,  Θεομήτωρ, ερόν δρυμα Εαγγελιστρίας Τήνου, θναι 1968).

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου